Każda maszyna użytkowana przez człowieka wymaga wykonywania okresowych przeglądów. Ten obowiązek nie omija także różnego typu wind osobowych klasyfikowanych jako Urządzenia Transportu Bliskiego, czyli UTB. Od właściwego funkcjonowania takiej windy zależy bezpieczeństwo jego użytkowników. Usterka wykryta o czasie może ocalić komuś zdrowie, a nawet życie. Można zapobiec wymadkowi, z tego powodu należy dbać o regularne wykonywanie przeglądów. Dźwigi jako urządzenia transportu bliskiego muszą być poddawane badaniom okresowym, eksploatacyjnym, ale także w miarę potrzeb powypadkowym lub poawaryjnym. W przypadku tego typu urządzeń przeprowadzanie okresowych przeglądów jest regulowane przez prawo, a dokładniej mówiąc rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii dotyczące warunków technicznych dozoru technicznego. Również Urząd Dozoru Technicznego opracował wytyczne, które zobowiązują właścicieli wind osobowych do wykonywania regularnych badań technicznych.
Jak należy odpowiednio zadbać o bezpieczeństwo dźwigów UTB?
Ocenia się, że w naszym kraju zamontowanych jest około 100 tysięcy dźwigów osobowych. Niektóre z nich zostały zamontowane już po wejściu Polski do Unii Europejskiej, dzięki czemu są zgodne z obecnymi normami bezpieczeństwa. Jednakże mimo wszystko około połowa ich nie spełnia podstawowych norm bezpieczeństwa. Najistotniejszym kłopotem są wieżowce wzniesione w latach 70, ponieważ ich stan techniczny wymaga wielu napraw, a dźwigi osobowe nie są priorytetem. Właściciele tychże bloków nie są chętni do wymiany dźwigów, a swoje racje uzasadniają tym, że przecież funkcjonują one bezawaryjnie od wielu lat. Z pewnością nie jest to rozsądne działanie jeśli chodzi o zdrowie i życie mieszkańców. Stając naprzeciw temu zagadnieniu Minister Przedsiębiorczości i Technologii zaktualizował rozporządzenie w kwestii eksploatacji urządzeń podlegającym przepisom dozoru technicznego. Został nałożony obowiązek robienia przeglądów technicznych aby ocenić stan funkcjonowania dźwigu.
Dźwigi UTB a resurs
Według definicji resurs jest okresem zdolności użytkowej, czyli inaczej mówiąc jest to obowiązkowy przegląd specjalny dźwigu, który ma określoną ważność. Po przekroczeniu wyznaczonego terminu trzeba ponownie zlecić wykonanie oceny stanu technicznego. W przypadku dźwigów właściwościami branymi pod uwagę są intensywność wykorzystania, a także obciążenie jest poddawane urządzenie. Trzeba pamiętać, że resurs jest przeglądem specjalnym ,który powinien być zrobiony przez właściwego specjalistę. Istotną kwestią jest także to, że taki dźwig jeździ się w szybie, który też powinien podlegać odpowiednim kontrolom. Z tego powodu osoba, która będzie przeprowadzała resurs UTB powinna posiadać odpowiednie uprawnienia budowlane. Przegląd specjalny wind może być przeprowadzany przez przedstawiciela producenta, ale bezwzględnie musi on posiadać odpowiednie uprawnienia.
Co obejmuje przegląd specjalny dźwigu UTB?
To jak powinien wyglądać przegląd specjalny Urządzeń Transportu Bezpośredniego zawiera instrukcja dołączona przez producenta. Zdarza się, że w instrukcji nie ma takich informacji, wówczas trzeba kierować się stosownymi normami, specyfikacjami technicznymi, a także aktualną wiedzą techniczną. Ważne, aby taki przegląd specjalny obejmował swoim zakresem wszystkie elementy, które mają wpływ na bezawaryjne korzystanie z windy. O jakie dokładnie elementy chodzi? Są to przede wszystkim:
- cała konstrukcja nośna, czyli dokładniej mówiąc jest to szyb, rama kabiny, rama wciągarki, ale także prowadnice,
- mechanizm napędowy który składa się z liny, mocowania lin, oraz wciągarka,
- układ elektryczny – instalacja w szybie, aparatura odpowiadająca za sterowanie urządzeniem,
- układ hydrauliczny czyli przewody, siłowniki, oraz agregat hydrauliczny
- odpowiadające za bezpieczną pracę dźwigu czyli np. system alarmowy.
Taki przegląd specjalny dźwigów UTB musi być zakończony spisaniem odpowiedniego sprawozdania, w którym zawarty jest wynik przeglądu, dane osób wykonujących, termin kolejnego przeglądu, a także kryteria oceny.
Profilaktyka jako podstawa bezpieczeństwa dźwigów UTB
Jak w przypadku wielu sprzętów mechanicznych, tak również jeśli chodzi o dźwigi UTB bardzo ważna jest profilaktyka. Sporo awarii można zawczasu wykryć i naprawić, co znacznie zwiększy bezpieczeństwo takich urządzeń. Niestety, w przypadku wind z lat 70 problem jest poważniejszy, gdyż takie pobieżne przeglądy mogą być niewystarczające i nie znajdą wszystkich awarii. Urząd Bezpieczeństwa Technicznego monitoruje stan techniczny na bieżąco usuwając występujące usterki i wymieniając zużyte elementy. Niestety, jeśli chodzi o aparaturę sterową problem może okazać się bardziej złożony. Zbudowana jest ona z podzespołów, których sprawność działania po 40 latach jest bardzo ograniczona. Jedynym rozwiązaniem zazwyczaj jest wymiana jej, co zapobiegnie niebezpiecznym wypadkom.
Stare dźwigi – jakie niosą za sobą zagrożenia?
Postęp techniczny jest bardzo duży, także jeśli chodzi o dźwigi osobowe. Dawne mechanizmy znajdujące się w blokach nie posiadają pewnych zabezpieczeń, których nie brakuje w tych nowocześniejszych modelach. Trzeba pamiętać, że te starsze dźwigi nie posiadają drzwi kabinowych. Co więcej taki dźwig nie ma zabezpieczeń przed zbyt szybką jazdą w górę, a także właściwych zabezpieczeń przed niechcianymi ruchami kabiny. Co istotne brakuje tu również połączenia głosowego z serwisem, a także drzwi przystankowe nie posiadają kontroli zaryglowania. Są to braki których nie da się wyeliminować.
Jedynym rozwiązaniem jest wymiana całego dźwigu, ale jest to bardzo kosztowna inwestycja. Kolejnym ubytkiem jest również niewielka dokładność jeśli chodzi o stawanie na przystankach. Często taka kabina niedokładnie trafia w poziom piętra i powstaje stopień, który jest trudny do pokonania szczególnie dla ludzi na wózkach inwalidzkich i starszych. Windy z lat 70 powinny być co pewien czas naprawiane, a zniszczone części wymieniane, ale trzeba pamiętać, że nigdy nie będą one działały tak jak nowe. Z tego powodu niezbędne jest częstsze robienie przeglądów technicznych a także stały kontakt z serwisem. Trzeba wtedy bezdyskusyjnie stosować się do zaleceń wydanych przez ekspertów. Oczywiście wraz z upływem lat tego typu problem będzie się nawarstwiał, więc w dłuższej perspektywie niezbędna będzie wymiana całego urządzenia.